Hoe kunt u als ondernemer naleving van de coronamaatregelen afdwingen?
Het is algemeen bekend dat een ondernemer risico’s loopt en dat hij met zijn hele vermogen aansprakelijk is voor de zakelijk gemaakte schulden. Om dat te voorkomen kun je een rechtspersoon oprichten, meestal een besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid (BV). Een BV heeft een of meer aandeelhouders, van wie de aansprakelijkheid beperkt is tot hun inbreng (het aandelenkapitaal). Een BV is een rechtspersoon, wat inhoudt in dat er juridisch gezien sprake is van een aparte persoon met een zelfstandig vermogen, die eigen verplichtingen aan gaat.
Omdat een BV zelf geen handelingen kan verrichten, moet er door de aandeelhouders een bestuur worden benoemd. Dat bestuurder bestaat uit een of meer directeuren, het zogenoemde statutaire bestuur.
Als statutair bestuurder (dat mag ook een BV zijn) handelt u namens de BV en bent u niet persoonlijk aansprakelijk voor de daardoor veroorzaakte schade/schulden. Dat is echter niet risicoloos. Ook als u namens een BV handelt, kunt u als bestuurder aansprakelijk zijn voor uw handelen. Er bestaat een interne aansprakelijkheid (u bent aansprakelijk voor door de BV geleden schade) en een externe aansprakelijkheid (een derde lijdt door uw handelen schade). Tot slot geldt dat u ook aansprakelijk kunt zijn voor het doen en laten van uw medebestuurders. Als de statutair bestuurder een rechtspersoon is, wordt een aansprakelijkheid doorgelegd naar de achterliggende natuurlijke persoon.
In geval van interne aansprakelijkheid kan de curator zich op het standpunt stellen dat u niet als zorgvuldig handelend bestuurder heeft gehandeld. Bijvoorbeeld als u (in de 3 jaren voor het faillissement) handelingen heeft verricht die een redelijk handelend bestuurder achterwege zou laten. Denk dan aan het nemen van onverantwoorde risico’s, handelingen die het belang van de vennootschap schaden of die in strijd zijn met de wet, de statuten, een aandeelhouderovereenkomst of uw vertegenwoordigingsbevoegdheid. Ook loopt u risico als u een besluit van de aandeelhouders tot dividenduitkering heeft goedgekeurd, zonder dat de accountant daar op papier groen licht voor heeft gegeven. Als goede bestuurder moet u er ook voor zorgen dat de boekhouding up-to-date is, dat de jaarrekeningen kloppen, tijdig zijn opgesteld en bij de KvK zijn gepubliceerd. Ook als de aandeelhouders die nog niet hebben goedgekeurd.
U moet goed in de gaten houden wat uw medebestuurders doen. De bestuurders zijn namelijk collectief verantwoordelijk en kunnen zich niet verschuilen achter hun interne taakverdeling. Tot slot kunt u uw aansprakelijkheid nog proberen te beperken door jaarlijks aan de algemene vergadering van aandeelhouders te vragen om u décharge voor het door u gevoerde beleid te verlenen en bij uw ontslag finale kwijting voor alle huidige en toekomstige schade te vragen.
Om voldoende verweer te hebben moet u ervoor zorgen dat u de feiten en omstandigheden die tot uw bestuursbesluit hebben geleid, achteraf netjes kunt onderbouwen. In het licht van een faillissement doet u er dus goed aan om voor uzelf een kopie te maken van alle relevante stukken.
Als de curator de sleutels eenmaal heeft, kunt u daar niet meer bij en u loopt niet minder risico op discussie over de vraag of de administratie wel of niet compleet was.
In geval van externe aansprakelijkheid kan de tegenpartij stellen dat u onrechtmatig heeft gehandeld. Bijvoorbeeld als u verplichtingen aan bent gegaan waarvan u wist dat de BV die niet zou kunnen nakomen, of als u de nakoming bewust hebt verhinderd. In die gevallen handelt u onrechtmatig als aan u een voldoende ernstig persoonlijk verwijt kan worden gemaakt. Ook als de BV aanslagen niet meer kan betalen en u dat niet direct (en: bewijsbaar) aan de fiscus, het UWV en het pensioenfonds heeft gemeld. In die gevallen bent u voor de schade persoonlijk aansprakelijk.
Als u zich aan bovenstaande adviezen houdt, is de kans klein dat u persoonlijk aansprakelijk wordt gesteld. Verschillende verzekeraars bieden een polis tegen bestuurdersaansprakelijkheidsclaims aan. Mocht u twijfelen of u op de goede weg bent, kunt u het best bij uw advocaat langs gaan om advies in te winnen.